PENGASAS MELAKA
Parameswara |
Kesultanan Melayu Melaka merupakan sebuah Kesultanan
Melayu yang tertua dalam sejarah Malaysia . Kesultanan Melayu Melaka merupakan
warisan kerajaan Srivijaya yang berpusat di Palembang , Sumatera Tenggara . Srivijaya
merupakan sebuah Kerajaan Maritim dan mengendalikan perdagangan . Dari segi agama , kerajaan ini merupakan
pusat anutan dan penyebaran agama Hindu-Budha serta pengajuian Sanskrit . Pada
tahun 1391 , kerajaan Srivijaya telah diserang oleh Raja Majapahit Putera
Palembang pada masa itu adalah Parameswara . Parameswara dan pengikut setianya
berlindung di Temasik setelah diserang oleh Raja Majapahit . Beliau
(Parameswara) bukan seorang yang “keji” atau “tikam belakang” tetapi disebabkan
Temasik pada masa itu di bawah jajahan Siam . Oleh itu , satu-satunya jalan
untuk menuntut semula Temasik ialah dengan membunuh Temagi dan menguasai Temasik yang pernah menjadi tanah jajahan
Palembang terdahulu . Parameswara melakukan semua ini kerana beliau mendapati Temasik
berpotensi untuk menjadi pelabuhan entrepot atau kawasan perdagangan utama di
Asia Tenggara . Temasik berkriteria yang strategik . Pada waktu itu , Temasik
telah pun mempunyai politik tersendiri yang bernaung di bawah Kerajaan Ayudhya
, Siam . Namun pada tahun 1398 , Ayudhnya telah membuat serangan balas ke atas
Temasik . Parameswara dan para pengikutnya mengundur diri dan bertapak di Muar
dan akhirnya di Melaka.
SIAPAKAH PARAMESWARA ?
Parameswara (परमेश्वर) adalah sebuah nama yang berasal dari
bahasa Sansekerta. Parama berarti “paling berkuasa”, dan Iswara berarti
“raja”. Parameswara juga merupakan nama lain untuk Siwa, salah satu dewa
utama dalam agama Hindu .
Parameswara (1344-1414 ) merupakan seorang Raja Temasek yang berketurunan diraja Srivijaya yang menubuhkan kerajaan Melaka pada 1402. Apabila memeluk Islam Raja Iskandar Shah merupakan nama Islam Parameswara walaupun sekarang ini ada sejarawan yang mempertikaikan kesahihan pernyataan ini.
Baginda memeluk agama Islam apabila berkahwin dengan Puteri Ratna anak
Sultan Makhdum Alaiddin Malik Muhammad Amin Syah II, Raja Perlak dan
memeluk Islam dalam tahun 1414.
Menurut Sejarah Melayu, Parameswara yang dilahirkan sebagai Dharmaraja adalah Raja Singapura terakhir yang berasal dari keturunan Srivijaya. Pada tahun 1324, seorang putera Srivijaya dari Bentan bernama Sang Nila Utama
telah menawan Temasek dan menubuhkan kerajaan Singapura lama. Baginda
memerintah selama 48 tahun dan diiktiraf sebagai Raja Singapura oleh
satu utusan dari Maharaja China pada tahun 1366. Baginda secara rasmi
bergelar Sri Maharaja Sang Utama Parameswara Batara Sri Tri Buana, Batara Sri Tri Buana bermaksud "Yang Dipertuan kepada tiga dunia" melambangkan kekuasaan baginda ke atas Palembang, Bentan dan Temasek.
Terdapat tiga orang lagi Raja dari keturunan baginda yang memerintah
Singapura iaitu, Paduka Sri Pekerma Wira Diraja (1372 – 1386), Paduka
Seri Rana Wira Kerma (1386 - 1399) dan yang terakhir Paduka Sri Maharaja Parameswara (1399 - 1401).
Menurut "Suma Oriental", Parameswara ialah seorang raja Palembang yang menggantikan ayahandanya, Raja Sam Agi. Beliau diserang oleh Raja Jawa, Batara Tamavill, sewaktu beliau menggelarkan dirinya sebagai Mjeura ("orang yang berani").
BAGAIMANA MELAKA MENDAPAT NAMA ?
Menurut cerita sewaktu Parameswara sedang
memburu tiba-tiba seekor pelanduk putih dengan gagahnya menendang anjing
baginda hingga jatuh ke sungai . Baginda terpegun dengan peristiwa ganjil itu
lantas berpendapat bahawa tempat itu sangat sesuai untuk dijadikan tapak negeri
. Baginda memberi nama Melaka iaitu bersempena yang bernama “Melaka” .
Terdapat
juga beberapa pandangan lain yang mengatakan bahawa nama Melaka berasal
daripada istilah Bahasa Arab , iaitu Malaqat yang bermaksud “tempat
perlindungan” sebagai simbolik kepada tapak perlindungan Parameswara dan para
pengikutnya .
Video tentang empayar melaka
Pokok Melaka
PEMERINTAH KERJAAN MELAKA
Melaka dikenali sebagai sebuah kerajaan yang
mempunyai pentadbiran yang tersusun sepanjang tempoh kekuasaannya . Sistem ini dipanggil ‘ Sistem Pembesar Empat
Lipatan ‘ .Sistem Pembesar Empat Lipatan diketuai oleh Pembesar 4 dan di ikut
oleh Pembesar 8 , Pembesar 16 dan Pembesar 32 . Sistem pentadbiran kerajaan
Melaka amat berkait rapat dengan peranan yang dimainkan oleh empat orang
pembesar utama , iaitu Bendahara , Penghulu Bendahari , Temenggung dan
Laksamana . Terdapat lima cara pemerintahan iaitu SULTAN, BENDAHARA, TEMENGGUNG, BENDAHARI DAN LAKSAMANA . Sultan mempunyai perkenan melantik para pembesar
yang berfunsi sebagai pentadbir , pelaksana undang-undang dan peraturan ,
menghakimi perbicaraan , mengawal keselamatan , mentadbir hal ehwal pelabuhan ,
merancang hubungan antarabangsa serta melaksanakan protocol dan adat istiadat
istana . Bendahara merupakan ketua pentadbir negara, penasihat utama kepada sultan , ketua angkatan perang dan ketua hakim . Temenggung merupakan ketua polis dan ketua penjara , ketua protocBendahari menguruskan perbelanjaan negeri , ketua bendahari , ketua urus setia istana , ketua syahbandar dan pemuBendahari menguruskan perbelanjaan negeri,ketua bendahari , ketua urus setia istana , ketua syahbandar dan pemugut cukai atau ufti . gut cukai atau ufti. stana , hakim kes-kes jenayahdi darat , penguasa kota melaka . Laksamana merupakan ketua angkatan laut, pengawal keselamatan sultan, ketua utusan diraja ke seberang laut .
SUMBANGAN TOKOH DI MELAKA
Pada zaman Kesultanan Melayu Melaka, terdapat beberapa orang tokoh yang telah menyumbang kea rah kemajuan negeri Melaka. Mari kita lihat sumbangan tokoh tersebut seperti jadual di bawah:
TOKOH
|
SUMBANGAN
|
Parameswara
|
· Mengasaskan Kesultanan Melayu Melaka.
· Memajukan Melaka daripada sebuah perkampungan nelayan sehinggalah menjadi pusat perdagangan.
· Menjalinkan hubungan diplomatik dengan negara China.
|
Sultan Muzaffar Shah
|
· Menjadikan Melaka sebagai pusat pengajian agama Islam.
· Menggubal Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melaka.
|
Sultan Mansor Shah
|
· Memperluas kuasa Melaka dengan menakluki Bernam, Perak, dan Siak.
|
Sultan Alauddin Riayat Shah
|
· Mempertingkatkan keselamatan dan keamanan Melaka.
|
Bendahara Tun Perak
|
· Menjadi bendahara semasa pemerintahan Sultan Muzaffar Shah.
· Memastikan dasar perluasan kuasa berjaya. Buktinya beliau menguasi Pahang.
· Menguruskan pentadbiran negara dengan bijaksana.
|
Tahukah anda, jawatan dalam struktur pentadbiran Melaka mempunyai persamaan dengan beberapa jawatan pentadbiran negara kita pada hari ini?. Mari kita lihat dan bandingkan kedua-dua jawatan dalam struktur pentadbiran tersebut.
JAWATAN PENTADBIRAN ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA
|
TUGAS
|
JAWATAN PENTADBIRAN NEGARA MALAYSIA PADA HARI INI
|
Bendahara
|
Ketua Pentadbir Negara
|
Perdana Menteri
|
Penghulu Bendahari
|
Menjaga kewangan dan mengurus perbelanjaan negeri
|
Menteri Kewangan
|
Temenggung
|
Menjaga keselamatan negara
|
Menteri Dalam Negeri
|
Laksamana
|
Menjaga perairannegara
|
Ketua Turus Angkatan Tentera Laut
|
Pusat Perdagangan
Pelabuhan Melaka terletak di tengah-tengah jalan perdagangan di antara India dengan China. Kedudukan Melaka selamat daripada tiupan angin kencang monsun barat daya kerana dihalang oleh Pulau Sumatera.
Ada para pedagang yang membawa barangan dari pelabuhan di India kemudian di pasarkan di Melaka. Berdasarkan peta 3.2, dinyatakan pedagangan yang berdagang di Melaka dan barang yang didagangkan.
Faktor perdagangan tersebut menyebabkan Melaka munculs ebagai sebuat pelabuhan entrepot (pusat perdagangan yang biasanya menjadi tempat menngimport dan mengeksport semula barang dagangan.
Pusat Penyebaran Agama Islam
Agama islam telah berkembang di Melaka pada awal abad ke 15. Sultan Melaka yang pertama memeluk agama Islam ialah Megat Iskandar Shah, iaitu anak kepada Parameswara.
Peranan Pedagang dari Sumatera
|
Pulau Sumatera menerima Islam pada abad ke 13. Ramai pedagang dari Sumatera telah mengetahui Melaka sebagai sebuah pelabuhan. Oleh itu, pedagang tersebut datang berdagang sambil menyebarkan agama Islam di Melaka.
|
Pedagang Islam
|
Pedagang Islam datang dari negara India dan Arab. Di samping berdagang, mereka juga menjalankan kegiatan dakwah.
Pendakwah telah mengislamkan Sultan Melaka. Apabila sultan memeluk agama Islam, rakyat Melaka turut memeluk agama Islam. Ada juga pedagang Islam yang berkahwin dengan penduduk tempatan. Oleh itu agama Islam juga dapat disebarkan.
|
Peranan Ulama
|
Pedagang Islam semasa datang ke Melaka telah membawa ulama bersama-sama. Ulama telah menjadi guru agama di Melaka. Ulama ini mengajar dan berdakwah di madrasah dan surau.
|
Pada zaman pemerintahan Sultan Muzaffar Shah, Melaka muncul sebagai pusat pengajian dan penyebaran agama Islam. Pendakwah bertemu dengan raja ataupun pemimpin tempatan. Mereka turut bergaul dengan penduduk tempatan untuk menyebarkan agama Islam. Selain itu, terdapat pedagang dari Pulau Jawa yang memeluk Islam di Melaka. Apabila mereka pulang ke tanah air, ajaran Islam disebarkan pula di sana.
Berdasarkan peta 3.3, dinyatakan kawasan yang menerima penyebaran agama Islam dari Melaka.
Semasa zaman kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka, istana merupakan pusat kegiatan ilmu. Istana dijadikan tempat pertemuan ulama, pendakwah dan cendiakiawan Islam. Aktiviti yang dijalankan ialah penulisan, penterjemahan dan penyaduran kitabb agama Islam.
Kegiatan penterjemah dan menyadur karya sastera Parsi dan Arab telah dilakukan oleh ulama dan jurutulis. Kegiatan menyadur dannnn menggubal kitab-kitab perundangan Islam juga dijalankan. Beberapa kitab perundangan seperti Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melaka telah digubal.
Hukum Kanun Melaka
|
Merupakan dokumen undang-undang yang mengandungi 44 fasal, kanun ini menghuraikan kedudukan raja, peranan raja dan pembesar serta perundangan Islam.
|
Undang-undang Laut Melaka
|
Digubal bagi menentukan peraturan pelayaran dan aktiviti perdagangan.
|
Istana Melaka menjadi tempat penyimpanan buku-buku yang ditulis oleh penulis tempatan dan asing. Istana Melaka juga dijadikan tempat perbincangan dan perdebatan ulama tentang hal-hal agama. Kegiatan ilmu di sitana ini terhad kepada golongan istana dan bangsawan sahaja.
D. PERLUASAN KUASA MELAKA
Cara Perluasan
Semasa zaman kegemilangan, Kesultanan Melayu Melaka telah meluaskan jajahan takluknya. Berdasarkan peta 3.4, dinyatakan negeri yang menjadi jajahan takluk Melaka.
Melaka telah meluaskan pengaruhnya untuk menguasai kegiatan perdagangan di Selat Melaka. Di samping itu, penguasaan kedua-dua bahagian pantai Selat Melaka memudahkan Melaka mengawal ancaman lanun. Para pedagang berasa selamat untuk singgah berdagang di pelabuhan Melaka.
Cara-cara Melaka Meluaskan Kuasanya
Penaklukan
|
Melaka telah menakluki beberapa buah kerajaan seperti Kampar dan Pahang. Penaklukan ini disebabkan kebijaksanaan Sultan dan Bendahara Melaka melaksanakan peluasan kuasa.
|
Kerajaan Negeri Lain
|
Keagungan dan kekuatan Melaka menyebabkan pemerintah Jambi dan Lingga rela berada di bawah naungan kekuasaan Melaka. Naungan ini dapat melindungi negeri-negeri tersebut daripada ancaman siam.
|
Perkahwinan
|
Perkahwinan putera dan puteri Sultan Melaka dengan putera dan puteri raja dari Pahang, Kelantan dan Siak telah meluaskan pengaruh Melaka ke negeri-negeri tersebut.
|
Kebijaksanaan Pemimpin
|
Melaka dapat meluaskan tanah jajahan hasil daripada kebiksanaan pemimpinnya. Antaranya termasuklah Sultan Melaka dan Bendahara Melaka.
i. Sultan Muzaffar Shah
· Menjalin hubungan dengan China untuk mengelak serangan Siam dan disegani oleh kuasa lain di Asia Tenggara.
· Menguasai Pahang, Inderagiri dan Kampar untuk mendapatkan keperluan bahan mentah bagi Melaka.
ii. Sultan Mansor Shah
· Menakluki Siak, Perak dan Rokan.
· Berjaya menghalang usaha Pahang, Kampar dan Inderagiri untuk keluar daripada jajahan takluk Melaka.
iii. Bendahara Tun Perak
· Mengarahkan pengikutnya membawa bersama keluarga mereka dari Klang ke Melaka untuk menghadappi serangan Siam. Tujuannya adalah untuk memberi semangat.
· Mengarahkan askarnya menggunakan perahu kecil sebagai muslihat menentang tentera Siam. Siam akan beranggapan Melaka mempunyai askar yang ramai.
|
E. KEDATANGAN KUASA LUAR
Kemunculan Melaka sebagai pusat perdagangan telah menarik minat kuasa luar datang ke Melaka.Kedatangan kuasa luar ini disebabkan oleh penemuan jalan laut, penyebaran agama dan keperluan bahan mentah.
Kedatangan Portugis
|
Portugis telah datang ke Melaka pada tahun 1509. Pada awalnay kedatangan mereka hanya untuk berdagang. Oleh sebab Melaka menjadi pusat perdagangan rempah dan enterpot yang terkenal, Portugis telah menawan Melaka pada tahun 1511.
|
Kedatangan Belanda
|
Belanda telah pun bertindakk di Betawi (Indonesia) semasa menguasai Melaka. Belanda ingin monopoli kawasan perdagangan di Selat Melaka. Selain itu, Belanda juga hendak menguasai rempah dan bijih timah. Belanda dengan bantuan Johor telah menakluki Melaka pada tahun 1641.
|
Kedatangan British
|
Semasa Belanda menguasai Melaka, pihak British telah bertapak di Pulau Pinang pada tahun 1786. Namun pelabuhan Pulau Pinang tidak berkembang maju, oleh itu, British hendak menguasai pelabuhan Melaka serta ingin menguasai kawasan bijih timah di Semenanjung Tanah Melayu. Melalui Perjanjian Inggeris-Belanda pada tahun 18824, British telah dapat menduduki Melaka.
|
F. KEMEROSOTAN KESULTANAN MELAKA
Melaka telah mencapai zaman kegemilangannya semasa pemerintahan Sultan Mansor Shah.. Namun, semasa pememrintahan Sultan Mahmud Shah, Melaka mengalami kemerosotan. Apakah faktor-faktor yang menyebabkan kemerosotan tersebut?. Mari kita kaji.
Kelemahan Pemimpin
|
Bendahara Tun Mutahir yang menggantikan Bendahara Tun Perak sebagai Bendahara Melaka bersikap pilih kasih dalam urusan pentadbiran negara. Pengganti Bendahara Tun Mutahir, iaitu Bendahara Tun Perpatih Putih sudah tua dan uzur. Sultan Mahmud Shah pula kurang mengambil berat tentang hal-hal pentadbiran. Baginda telah menyerahkan kuasa kepada puteranya, Sultan Ahmad Shah yang lemah dan tidak cekap.
|
Perebutan Kuasa
|
Perebutan kuasa berlaku di kalangan pembesar. Bendahara Tun Mutahir melantik saudara-saudaranya memegang jawatan penting dalam pentadbiran. Keadaan ini menyebabkan pembesar yang diketuaiii oleh laksamana Khoja Hassan tidak berpuas hati. Akibatnya, timbul fitnah terhadap Bendahara Tun Mutahir. Fitnah tersebut menyebabkan beliau dijatuhi hukuman bunuh oleh Sultan Melaka.
|
Kelemahan Askar Melaka
|
Semasa menghadapi serangan Portugis. Askar Melaka menggunakan tombak, keris, panah dan sumpit beracun, manakala Portugis menggunakan meriam dan senapang yang lebih canggih. Tentera Portugis pula telah mendapat bantuan dari pangkalan tentera Portugis di Goa, India. Keadaan ini telah melemahkan semangan juang di kalangan Askar Melaka. Selain it, askar upahan Jawa pula melarikan diri daripada medan perang.
|
Rakyat Tidak Setia
|
Kematian Bendahara Tun Mutahir akibat fitnah telah menyebabkan rakyat berpecah belah. Merekka tidak bersatu padu mementang musuh. Portugis dapat menawan Melaka setelah berjaya memusnahkan jambatan sungai Melaka. Kejayaan ini disebabkan oleh si Katol telah membocorkan rahsiia penting maklumat pertahanan Melakka kepada Portugis.
|
ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA DI JOHOR DAN PAHANG
Selain negeri Melaka dan Johor , negeri-negeri
Melayu lain turut mengalami perkembangan sistem berkerajaan . Bermula dari
petempatan kecil dan akhirnya membentuk sistem beraja di beberapa buah negeri
membuktikan pertapakan tamadun manusia di negara ini bersifat menyeluruh dan
sangat meluas , petempatan di Perak dan di Pahang telah terbukti wujud seawal
zaman prasejarah dgn penemuan pelbagai artifak daripada kajian arkeologi .
PERAK
Raja
Muzaffar merupakan sultan Perak yang pertama ditabal bergelar Sultan Muzaffar
Syah . Antara kerajaan tertua di Perak ialah Beruas dan
Dinding . Perak juga pernah dikenali sebagai “Gangga Negara” .
SISTEM PEMERINTAHAN DI PERAK
Di zaman pemerintahan sistem pemerintahan
Kesultanan Negeri Perak masih meneruskan konsep tradisional Kesultanan Melayu
Melaka dengan sedikit perubahan dan penyesuaian dengan keadaan negeri dan
masyarakat . Sistem gelaran Orang Besar-besar Negeri masih mewarisi Kesultanan
Melaka tetapi terdapat sedikit perubahan iaitu dengan mengwujudkan
gelaran-gelaran baharu seperti Orang Besar Lapan , Enam Belas dan Tiga Puluh
Dua disamping mengekalkan konsep gelaran dan fungsi Orang Besar Empat
Kesultanan Melaka . tetapi gelaran Orang Besar Empat ini juga telah di ubah
mengikut kesesuaian zaman dan masyarakat dan sekarang gelaran ini di kenali
sebagai “Tengku Orang kaya Bendahara Seri Maharaja wakil al Sultan Wazir Kabir
, Tengku Orang Kaya Besar Maharaja Di Raja , Tengku Orang Kaya Temenggung Paduka
Raja , Tengku Orang Kaya Menteri Paduka Tuan” .
PAHANG
Pengasasan Kesultanan Pahang pada abad ke-15 juga dari Kesultanan Melaka . Sulalatus Salatin menyebut semasa pemerintahan Melaka oleh Sultan Mansur Syah ,putera baginda , iaitu Raja Muhammad telah membunuh putera Bendahara , iaitu Tun Besar kerana bermain sepak raga dan bolanya telah terkena destar baginda . Oleh itu , untuk membalas perbuatannya yang zalim , Sultan Mansur telah menitahkan Raja Muhammad dibuang dari Melaka dan dirajakan di Pahang . Maka , baginda menjadi Sultan Pahang yang pertama bergelar Sultan Muhammad Syah . Nama Pahang juga turut tercatat dalam catat pengembara-pengembara terdahulu dengan pelbagai nama . Mengikut catatan pengembara Arab , Eropah dan China , Pahang ditulis sebagai ‘ Pam ‘ , ‘ Pan ’ , ‘ Paam ‘ , ‘ Paon ‘ , ‘ Phaan ‘ , ‘ Phang ‘ , ‘Pahan ‘ , ‘ Pan-Pan ‘ dan ‘ Pan-Hang ‘ . Hikayat Hang Tuah menyebut Pahang sebagai Inderapura .Selepas kejatuhan Empayar Srivijaya pada kira-kira 1000, Pahang dituntut mula-mulanya oleh Thailand, dan kemudiannya oleh Kesultanan Melaka. Pahang diserang oleh pihak Portugis, Belanda, Johor dan Aceh pada sebahagian besar abad ke-16. Pada masa itu, raja-rajanya sering terbunuh, kebanyakan daripada penduduknya dibunuh ataupun diperhambakan, dan ekonominya hancur. Selepas kejatuhan Aceh pada pertengahan abad ke-17, Pahang dikuasai oleh Johor. Walaubagaimanapun, sultan-sultan Pahang yang berketurunan daripada wangsa Melaka dan Wangsa Bendahara Johor memerintahkan negeri itu lebih kurang secara berterusan sejak 1470, dan sebahagian besar autonominyaberansur-ansur memulih.
Dari 1858 hingga 1863, Pahang mengalami perang saudara di antara kedua-dua anakanda Sultan. Perang itu tamat sewaktu Wan Ahmad dimahkotakan pada 1887, tetapi peranannya cuma secara istiadat kerana British telah memaksanya menandatangani sebuah perjanjian yang membawa kawalan negeri itu di bawah Residen British.
Pada 1896, Pahang bersama-sama dengan Selangor, Perak, dan Negeri Sembilan memasuki Negeri-negeri Melayu Bersekutu. Ini menjadi Persekutuan Malaya pada 1948 dan kemudiannya menjadi Malaysia pada 1963 .
PEMERINTAH PAHANG
Gelaran | Tempoh | Nama Sultan |
---|---|---|
Raja Bendahara | 1777–1802 | Tun Abdul Majid |
Raja Bendahara II | 1802-1803 | Tun Muhammad |
Bendahara Paduka Raja | 1803–1806 | Tun Korish |
Bendahara Siwa Raja | 1806–1847 | Tun Ali |
Bendahara Seri Maharaja | 1847–1863 | Tun Mutakhir |
Bendahara | 1863-1882 | Tun Ahmad* |
Sultan | 6 Ogos 1882 - 9 Mei 1914 | Sultan Ahmad Al Muadzam Shah Ibni Al Marhum Bendahara Ali* |
Sultan | 9 Mei Jun 1914 - 19 Jun 1917 | Sultan Mahmud Ibni Al Marhum Sultan Ahmad Al Muadzam Shah |
Sultan | 19 Jun Jun 1932 - 22 Jun 1932 | Sultan Abdullah Al Mu'tassim Billah Ibni Al Marhum Sultan Ahmad Al Muadzam Shah |
Sultan | 22 Jun 1932 - 7 Mei 1974 | Sultan Sir Abu Bakar Ri'ayatuddin Al Muadzam Shah Ibni Al Marhum Sultan Abdullah Al Mu'tassim Billah |
Sultan | 7 Mei 1974-Sekarang | Sultan Haji Ahmad Shah Al-Musta'in Billah Ibni Al Marhum Sultan Abu Bakar Ri'ayatuddin Al- Mu'adzam Shah |
Huraian untuk fakta mengenai kelemahan askar Melayu tidak tepat. Mohon saudara buat kajian lebih mendalam. Syukran
ReplyDeleteCasinos Near Fort Lauderdale-Dade, FL - MapYRO
ReplyDelete1. Bally's Casino Way - 성남 출장마사지 Fort Lauderdale, FL 서울특별 출장샵 38664 - Use this simple form to find 원주 출장안마 casinos and other lodging near Fort Lauderdale-Dade, 나주 출장안마 FL 38664. Find addresses, 구리 출장샵